Yeni Kitap: Türkiye Debelenirken Psiko-politik Yüzleşmeler
Bu kitap, 2007 yılında Birikim Yayınları tarafından yayınlanan Psiko-Politik Yüzleşmeler başlıklı kitabımın bir tür devamı niteliğinde olduğu için “Türkiye Debelenirken” ekiyle birlikte aynı başlıkla yayınlamaya karar verdim. İlk kitapta 1996-2006 döneminde Birikim dergisinde yayınladığım uzunca makalelerimi bir araya getirmiştim. Bu sefer ise 2005-2015 dönemin de medyaya verdiğim mülakatlardan 38 tanesi ile 13 gazete/dergi makalemi ve bir konferans sunumumu bir araya getirdim. Bu 52 parçayı tarih sırasına göre dizdim. Bu sayede 2005-2015 döneminde Türkiye’de gündemi etkilemiş belli başlı neredeyse bütün olayları kronolojik olarak –tabii benim değerlendirmelerim eşliğinde– izlemek de mümkün olur diye düşündüm.
Bu kronolojik sıranın iki istisnası en baştaki iki ve en sondaki bir makale. Bilimsel makale formatında daha önce başka kitaplarda yayınlanmış bu yazıları da buraya alarak, aradaki 52 parçada dillendirdiğim dertlerin teorik arka planlarına dair bir parantez kurmak istedim. Dolayısıyla kitapta toplam 55 ayrı yazı birimi oldu. İlk iki makalede önyargı ve ayrımcılığı psikanaliz ve sosyal psikolojiden faydalanarak psiko-politik açıdan ele alıyorum. Son makalede ise bu sefer yüzleşme diye adlandırılan sürecin psiko-politik arka planına eğiliyorum.
Diğer mülakat ve yazılarda ise, Türkiye’nin kronik olarak debelenip bir türlü çözemediği bütün temel politik meseleler en azından bir kez ele alınıp değerlendiriliyor. Çoğunun ortak paydası politik şiddet olmakla birlikte, daha özgül olarak, göç, tecrit, linç, işkence, savaş, toplumsal şiddet gibi meselelerle, Gezi Direnişi, önyargı, fanatizm, ayrımcılık, milliyetçilik, öteki korkusu, Türk-Kürt ve Türk-Ermeni meseleleri ve yüzleşme gibi konuları psiko-politik bir açıdan tartışıyorum.
Kitabın kapsadığı dönem (2005-15), aynı zamanda bütünüyle AKP iktidarı altında geçen, Türkiye siyasi tarihinde çok büyük çalkantıların ve değişikliklerin yaşandığı bir dönemdi. Askeri vesayet boğuculuğundan demokratik reform umutlarına; Türk-Kürt meselesinde kanlı boğazlaşmalardan barışçıl çözüm umutlarına ve nihayet giderek savaş ve despotizm limanına demirleyen bir “karanlık çağ”a (bkz. kitaptaki sondan bir önceki yazı) varmış bulunuyoruz. Dolayısıyla, bu kitap aynı zamanda bu döneme dair soldan ve demokrasiden yana müdahale de etmeye çalışan bir tanıklık aynı zamanda. Karanlık çağın bitmesine mütevazı bir katkı sunma derdim de var elbet.
İlk kitap, 1992-2005 yılları arasında yaşadığım New York dönemimin ürünüydü. Bu kitap ise 2005’te çalışmaya başladığım İstanbul Bilgi Üniversi- tesi dönemimin ürünü. Oradaki psikoloji ve klinik psikoloji öğrencilerimin ısrarı olmasaydı, böyle bir kitabı bir araya getirmeyi düşünmezdim sanırım. Onlara teşekkür borçluyum.
Kitabın son haline gelmesinde değerli katkıları olan öğrenci-asistanlarım Mirella Avayu ve Derya Gökalp’e özellikle teşekkür ederim. Bu kitabın içindeki söyleşileri bana yapma imkânı veren gazeteci arkadaşlarıma da özel bir teşekkür borçluyum.
Murat Paker 8 Şubat 2016
***
Dizi No 10
(2016). Türkiye Debelenirken: Psiko-Politik Yüzleşmeler (Murat Paker)
- GÖÇ • DİN • GEZİ • LİNÇ • ŞİDDET • TECRİT • İŞKENCE • ÖNYARGI • FANATİZM • AYRIMCILIK • MİLLİYETÇİLİK • ÖTEKİ KORKUSU • TÜRK-KÜRT MESELESİ • TÜRK-ERMENİ MESELESİ • BEN-NARSİSİZMİ • BİZ-NARSİSİZMİ • YÜZLEŞME
Türkiye neden bir türlü şiddet döngülerinden kurtulamıyor? Neden asgari demokratik standartlarını oturtamıyor? Neden aynı hataları boyuna tekrarlıyor? Bir arada yaşayabilme zeminimiz var mı? Nedir bizi bu kadar korkutan ve güvensiz kılan? Türklerle Kürtlerin ve Ermenilerin alıp veremedikleri ne? Çatışma ve savaş kader mi yoksa barış mümkün mü? Barışçıl çözüm ihtimallerinin koşulları ne? Artmakta olan erkek şiddetini besleyen faktörler neler? Gezi’de ne oldu, nasıl oldu? İslamcı siyaset neyi telafi etmenin peşinde? Yüzleşme nedir, neleri kapsar, nasıl yapılır, ne amaçlanır? Yüzleşecek
nelerimiz var? Neden yüzleşemiyoruz? Kendimizle, bugünümüzle, geçmişimizle yüzleşmeden olgunlaşabilir miyiz? İçine girdiğimiz bu karanlık çağa nasıl geldik? Murat Paker, bu kitapta topladığı makale ve söyleşilerinde psikopolitik bir perspektifle bütün bu soruların peşinden giderek 2005-2015 döneminin panoramasını da çıkarmış oluyor. 2016 itibarıyla Türkiye toplumunun sert bir karanlık döneme veya korku tüneline itildiği düşünüldüğünde, buraya nasıl geldik, neler yaptık/yapmadık gibi önem kazanan sorulara bu kitap kısmen ışık tutuyor.
***
İçindekiler
ix
Önsöz
1 Psikolojik Açıdan Önyargı ve Ayrımcılık (2012)
13 Önyargı ve Ayrımcılığa İlişkisel Psikanalitik Bir Bakış (2012)
21 Psikolojik Açıdan Göç (2005)
29 İktidarı Kaybedenin Şiddeti Artar (2006)
37 Tehdit Algısı ve Omurilik Tepkisi (2006)
51 Tecrit Esaslı Hücre Düzeninden Vazgeçilmesi Gerekir (2006)
59 Fanatizm İlkelliktir (2007)
77 Hrant’ın Ardından: Psiko-Politik Açıdan Milliyetçilik, Irkçılık ve Linç (2007)
87 Devletin Çürümüşlüğü ile Baş Etmek Zor (2007)
95 Türkiye’de En Önemli Bölücü Odak Türk Milliyetçiliğidir (2007)
107 Malatya’daki Vahşi Cinayetler (2007)
115 Öteki Korkusu (2007)
119 İşkence, Yeniden (2008)
127 Özür, Ruhun Gıdasıdır (2008)
133 Yüzleşmeden Açılan Boğulabilir (2009)
137 Açılım İçin Yüzleşme (2009)
145 Kürt Sorununda Çözüm Toplumu Gerçeklere Hazırlamaktan Geçiyor (2009)
149 Maskeli Baloyu Bitirmek İçin Psikolojik-Karşı-Harekat (2009)
163 Aktivist Akademisyenler (2010)
167 Şimdi Utanmazlık Hakim (2010)
175 Sivil İtaatsizlikle Devletin Dili Tutulur (2011)
183 İşkenceciler Sıradan İnsanlardı (2011)
187 Psikolojik Bagajımız Dolu (2011)
191 Toplumsal Şiddetin Artmasının Temelinde Kapitalizm Var (2011)
199 Bu Yardım Dalgası, Çözüm için Kritik Bir Kavşakta (2011)
203 Toplumsal Yüzleşme Üzerine: Diyarbakır Cezaevi Gerçeği ile Yüzleşme Adalet Komisyonu (2011)
217 Yargılamanın Kendisi Bir Ceza (2011)
221 Yüzleşme Konusunda Toplum Devletin İlerisinde (2011)
225 Çözümsüzlük Artıyor; Bunun Sonu İçsavaş Olabilir (2012)
229 Haller Durağı (2012)
235 Psikanalizin Güzelliği Şu ki; Hepimiz Hastayız (2012)
241 Aktivizm, Doğal Antidepresan Oldu (2013)
245 Devlet, Resmî Olarak Yüzleşmeli (2013)
251 Narsisistik / Antisosyal Kişilik Tipleri ve Liderlik (2014)
253 AKP’liler Vicdanını Lidere Devretti (2014)
259 Kendini Kontrol Etmek Zorunda Hissetmiyor (2014)
263 Gezi Dersleri (2014)
271 Barışçı Bir Çözüm İçin İki Önkoşul: Şiddetsizlik ve Eşitlik (2014)
277 Soydaşlık, Dindaşlık, Mezhepdaşlık Bataklığı (2014)
281 Kadınlar IŞİD’de Ne Buluyor? (2014)
287 Bir Fanatik Fantezi Olarak “Gerçek İslâm Bu Değil” (2015)
293 Değişik İnanç Sistemlerinin Bir Arada Yaşaması Mümkün mü? (2015)
299 AKP, Ataerkil Düzene Tüy Dikti (2015)
305 Erkek Şiddetini Besleyen Faktörler (2015)
311 1915 Ermeni Soykırımı ile Yüzleşmek Neden Zor Ama Önemli? (2015)
317 Tehditler, Kaybetme Paniğinden (2015)
325 Üçlü Telafi Kıskacında Türkiye: Türklük, İslâm, Erdoğan (2015)
331 Türkiye Çatışmasızlığı Sevmişti (2015)
341 Toplumun Bütün Sigortaları Attı (2015)
351 Türkiye’de İnkâr Duvarında Çatlaklar Oluştu (2015)
359 Linç Kültürünün Önüne Geçilemezse Orman Kanunları Hâkim Olur (2015)
363 AK Troll’lerin Durumu Biz-Narsisizmi (2015)
369 Türkiye’de Soykırım Hayaleti Dolaşıyor (2015)
373 Karanlık Çağ (2015)
379 Sonsöz Yerine: Yüzleşmenin Psiko-politiği (2012)
393 Dizin